Bitcoin (BTC) Nedir? Tanımı, Tarihi ve Çalışma Şekli

Bitcoin, bazen “dijital para” veya “kripto para” olarak adlandırılan, merkezi olmayan bir kripto para birimidir. Elektronik olarak oluşturulur ve yönetilir. Satoshi Nakamoto takma adıyla bilinen anonim bir varlık tarafından 2009 yılında tanıtılmıştır ve blockchain teknolojisi üzerinde çalışır. Bitcoin hem bir bilgisayar protokolü hem de dijital ödeme ağıdır. Birimin hesap birimi bitcoin’dir (küçük “b” ile), sembolü BTC veya XBT’dir.

Bitcoin, ilk kripto para birimidir. Para biriminin sembolü ₿, Unicode karakteri (U+20BF) ile gösterilir. “Bitcoin” adı, İngilizce “bit” (bilgi birimi) ve “coin” (madeni para) kelimelerinin birleşimidir.

Hesap Birimi

Bitcoin ağındaki hesap birimi bitcoin (BTC), sekiz ondalığa kadar bölünebilir (10^-8). “Satoshi” (sat), bir bitcoin’in en küçük bölünebilir birimidir ve Satoshi Nakamoto takma adına atıfta bulunur. Toplam bitcoin sayısı 21 milyonla sınırlıdır. 1 Mart 2024 tarihi itibarıyla, 19.240.000’den fazla bitcoin piyasaya sürülmüştür.

Çalışma Şekli

Bitcoin, P2P (eşler arası) bir ağ ve blockchain adı verilen bir işlem kaydı ile çalışır. İşlemler kullanıcılar arasında doğrudan gerçekleştirilir, bir banka gibi aracıya ihtiyaç duyulmaz. Blockchain, tüm ağ üzerinde gerçekleştirilen tüm işlemleri kaydeden kamuya açık ve değiştirilemez bir kayıt defteridir. Şifreleme, işlemlerin güvenliğini sağlamak ve blockchain’in bütünlüğünü garanti etmek için kullanılır.

Avantajlar

Merkeziyetsizlik: Bitcoin, merkezi bir otoritenin kontrolüne tabi değildir, bu da kullanıcılara daha fazla özgürlük ve güvenlik sağlar.
Şeffaflık: Tüm işlemler blockchain üzerinde kaydedilir ve herkese açıktır.
Güvenlik: Kriptografi, işlemlerin güvenliğini sağlar ve kullanıcıları dolandırıcılığa karşı korur.
Hız: İşlemler genellikle geleneksel banka işlemlerinden daha hızlıdır.
Maliyetler: İşlem ücretleri genellikle banka ücretlerinden daha düşüktür.

Kullanımlar

Bitcoin şunlar için kullanılabilir:

Mal ve hizmet satın alma
Fon gönderme ve alma
Değer depolama
Yatırım

Bitcoin, küresel finansal sistemi devrim potansiyeline sahiptir. Geleneksel fiat para birimlerine alternatif sunar ve finansal dahilimde katkıda bulunabilir. Bitcoin ayrıca daha hızlı ve daha az maliyetli uluslararası işlemler için de kullanılabilir.

Bitcoin’in Farklı Tanımları

Bitcoin birçok farklı tanıma sahip olabilir, çünkü birçok kavramı, prensibi ve teknolojik aracı kapsar. Şimdi Bitcoin’in yaratıcısının orijinal tanımı ile devam edelim!

Bitcoin yaratıcının Tanımı

Satoshi Nakamoto, icadını elektronik ve eşler arası bir nakit sistem olarak tanımlar.

Bitcoin elektroniktir çünkü bir bilgisayar ağı sayesinde var olur ve fiziksel bir varlık değildir. Eşler arasıdır çünkü protokolü, işlem yapabilmesi için merkezi bir kontrol organına ihtiyaç duymaz.

Sistem kullanıcıları, bir banka veya merkezi bir sunucu gibi bir aracı olmadan Bitcoin’lerini takas edebilirler.

Bilgisayar Bilimi Tanımı

Bitcoin öncelikle bir bilgisayar protokolüdür. Bu nedenle, onu bir yazılım programı olarak tanımlayabiliriz, işlem yapabilen kullanıcılarının bir dizi işletme kuralını içerir.

Bitcoin programını çalıştırdığınız her fiziksel bilgisayar bir “düğüm” olarak adlandırılır. Bu düğümler birbirine bağlıdır ve bir ağ oluştururlar.

Bitcoin ağı, istemci yazılımını çalıştıran düğümlerden oluşan dağıtık bir yapıya sahiptir. Gerçekten de, işlevlerini belirlemek için merkezi bir sunucu bulunmaz. Ağ bölünmüşse, farklı kısımlar bağımsız olarak çalışmaya devam eder, hiçbir kontrol organı olmadan. Ağdaki düğümleri etkileyebilecek herhangi bir varlık yoktur. Tüm düğümler bağımsızdır ve her biri, herhangi bir koşula bağlı olmadan bir düğüm işletebilir.

Bitcoin (BTC): Hesap Birimi

Bitcoin’ler (BTC’ler), madencilik adı verilen bir süreçle üretilirler, bu süreç aşağıda detaylandırılacaktır. Bitcoin ağı olan blockchain’in hesap defterinde var olurlar. Bitcoin’lere erişim, bir adres sistemi aracılığıyla sağlanır: Her bir adres, Bitcoin varlığını içerir. BTC’leri bir adresten başka bir adrese transfer etmek için özel anahtarın sahibi olmak gereklidir. Ayrıntılara girmeden önce, bir Bitcoin adresini bir e-posta adresine benzetmek mümkündür; özel anahtar ise bu adresten mesaj göndermeye izin veren şifre olarak düşünülebilir.

Blockchain, bir muhasebe defteridir

Blockchain, Bitcoin’in muhasebe defteridir. Ağ üzerinde gerçekleştirilen tüm işlemleri blockchain’de kaydeder. Sistem düğümleri bu veritabanını işbirliği içinde günceller, protokolde tanımlanan kurallara göre. “Blockchain” terimi, işlem veri yapısından gelir. Bu işlemler matematiksel bir süreç aracılığıyla bloklar halinde gruplandırılır ve birbirine bağlanır.

Bitcoin protokolü, BTC’nin ihracat kurallarını başlangıcından itibaren tanımlar. Toplam miktarları 21 milyon birime sınırlıdır. BTC’nin ihracat eğrisi logaritmiktir: zaman geçtikçe, çıkarılan Bitcoin miktarı azalır. Bu miktar sonsuz zaman yaklaştıkça 21 milyon birime doğru yaklaşır. Bu deflasyonist bir model olarak adlandırılır.

10 Nisan 2023 tarihinde dolaşımdaki toplam Bitcoin’in piyasa değeri 547 milyar doları temsil etmektedir. Bu, bir Bitcoin’in fiyatının dolaşımdaki birim miktarıyla çarpılması ile hesaplanır. Nisan 2023’te, pozitif bir bakiyesi olan Bitcoin adreslerinin sayısı 44 milyonu aşmıştır. Ağın kullanıcı sayısı 420 milyonu aşmaktadır. Bitcoin’in kaydedilen en yüksek fiyatı 69,000 dolar iken, ilk fiyatı bir sentti. Nisan 2023 itibarıyla, Bitcoin ağına bağlı ve görünür 17,830 düğüm bulunmaktadır.

Bitcoin Nasıl Çalışır?

Bitcoin, farklı teknolojik yapı taşlarının ustaca düzenlenmesiyle çalışır. Satoshi Nakamoto, tekerleği yeniden icat etmedi. O, mevcut farklı teknikleri bir araya getirerek kendi konseptini hayata geçirdi. İşte Bitcoin’i daha iyi tanımlamamıza yardımcı olacak bazı temel kavramlar açıklanmıştır.

Eşler Arası Ağ Nedir?

Bilgisayar biliminde, eşler arası ağ (P2P), her varlığın hem istemci hem de sunucu olduğu bir değişim modelidir. Bu varlıklar (düğümler), bir merkezi idari organı – merkezi bir kontrol sunucusunu – kullanmadan kaynakları paylaşırlar.

Eşler arası, dağıtılmış anlamına gelmez. Gerçekten de, düğümler hem istemci hem de sunucu olmalarına rağmen, sistem verimliliğini sürdürebilmek için merkezi bir sunucuya ihtiyaç duyabilir.

Bu nedenle, eşler arası bir sistem bir iletişim modelidir. Eşler arası ağın makineleri, değişimleri için ortak bir protokol kullanırlar. Bu istemci-sunucu yazılımı, bağlantılarını sağlar ve birçok avantaj sağlar. İlk olarak, bu tür bir ağ, ölçeklenebilirlik açısından daha iyi bir uyum sağlar: yüksek yük altında daha iyi performans gösterir. Ayrıca, eşler arası ağlar saldırılara karşı çok dayanıklıdır.

Geleneksel Bilgisayar P2P Ağları

Eşler arası ağların en bilinen uygulamalarından biri dosya paylaşımıdır. Kazaa veya Emule gibi yazılımlarla popüler hale gelmiştir ve İnternet’te veri alışverişini devrimleştirmiştir. P2P ağları, bilgi paylaşımını ve dağıtımını kolaylaştırır.

Ayrıca, dağıtılmış hesaplama içinde P2P mimarileri bulunmaktadır.

Kripto Paralar ve P2P Ödemeler

Bitcoin ağı, işlemlerin düğümler arasında yayılmasını sağlamak için P2P mimarisi üzerine kuruludur. Bu protokollerin avantajlarını miras alır: saldırılara ve sansüre karşı dirençlidir (bilginin yayılmasını engelleme girişimi).

Dağıtılmış Sistem Nedir?

Bir bilgi sistemi, bileşenleri ve verileri birçok kaynaktan bağımsız olan bir sistem olarak tanımlanır.

Dağıtılmış Bilgi İşlem Avantajları

Kaynakların dağıtılması, işleme kapasitesi ve arızalara dayanıklılık açısından avantaj sağlar. Ayrıca, dağıtılmış bir mimari, eşlerin anonimliğini teşvik eder.

Tek Nokta Arızası Nedir?

Tek bir nokta arızası (SPOF), bir bilgi işlem sisteminin bir parçasıdır; sistemin geri kalanı buna bağımlıdır ve bir arıza sistemin tamamen durmasına neden olabilir.

Tek Nokta Arızasından Korunma

Tek nokta arızasından korunmak için, gereksiz yere tekrarlanma kullanılır. Klasik bir örnek havacılıktır. Bir uçağın sadece bir adet yükseklik ölçeri varsa ve bu ölçer arıza yaparsa veya yanlış ölçüm verirse, yolcular kaza riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Bu tür bir problemi önlemek için uçaklarda birden fazla yükseklik ölçeri bulunur ve pilot, verilen irtifaların ortalamasını kullanır. Diğer cihazlar arasında büyük bir fark varsa, arızalı olduğunu varsayabiliriz.

Bilgisayar biliminde, veri replikasyonu tek nokta arızasına karşı başka bir koruma örneğidir. Bitcoin, blockchain’in bir kopyasına sahip olan çok sayıda düğüm sayesinde dağıtılmış mimarisinden yararlanarak tek nokta arızalarını ortadan kaldırır.

Dağıtım ve Merkezsizlik

Dağıtım, zorunlu olarak merkezsizlik anlamına gelmez. Gerçekten de, bazı dağıtılmış sistemler, verimliliğin korunması için merkezi bir kontrol organı kullanabilir. Örneğin, bazı bulut bilişim mimarileri bu duruma uygundur.

Bitcoin, dağıtım ve merkezsizlik mimarilerinin her ikisinden de yararlanan bir ağdır.

Merkezsiz Ağ Nedir?

Tabii ki, Bitcoin’in tanımı merkezsiz ağ tanımıyla kesişmelidir. Merkezsiz bir ağ, istemci-sunucu mimarisine dayanmaz, ancak merkezi bir kontrol organına sahip değildir. Ancak, merkezsizlik kavramı göründüğünden daha karmaşıktır. Aslında, merkezsizliğin birden fazla boyutu vardır.

Mantıksal Merkezsizlik

Bu, sistemin mantıksal yapısıyla ilgilidir. Veri yapıları ve arabirimler düzenli ve monolitik mi, yoksa şekilsiz mi?

Mimari Merkezsizlik

Bu, sistemin bileşen sayısına dayanır. Bitcoin örneğinde, ağ birçok düğümden oluşur: mimari olarak merkezsizdir. Bu, sistemdeki birden fazla arızaya dayanıklılık sağlar.

Politik Merkezsizlik

Politik olarak, merkezsizlik sistemin düğümleri üzerindeki kontrolle ilgilidir. Politik olarak merkezsiz bir sistem, bileşenlerinin tamamı üzerinde bir varlığa güç vermez. Örneğin, doğrudan demokrasi politik olarak merkezsizdir.

Bitcoin’in politik merkezsizliği tartışmalıdır. Madenciler çok fazla güce sahip mi? Bazı geliştiriciler kod güncellemelerinde tekeli mi elinde tutuyor?

Coğrafi Merkezsizlik

Bitcoin’in incelenebilecek başka bir merkezsizlik boyutu, ağ düğümlerinin coğrafi dağılımıdır. Eğer tüm düğümler aynı ülkede bulunursa, bu ülkenin hükümeti onları çevrimdışı bırakabilir. Ağ buna çok hassas olabilir. Örneğin, ulusal enerji kesintilerinde olduğu gibi.

Finansal Merkezsizlik

Son olarak, bir sistemdeki fon veya kaynakların dağılımı veya gereklilikleri merkezsiz olabilir. Ne kadar merkezsiz olursa olsun, eğer Bitcoin’in tüm coinleri aynı kuruluşun elindeyse, yararı kısıtlı olabilir.